Atlamál hin grœnlenzku.
|
1 | 5
Frett hefir ꜹld ófo þa,
| er endr vm gorðo seggir samkvndo, sv var nytt festom, ǫxto einmęli; yggr var þeim siþan oc iþ sama sonom Givca, ęr váro sannraðnir.
2 | 5
Scꜹp ǫxto scioldvnga
| — scyldoat feigir —, illa ręz Atla, atti hann þo hyggio; feldi stoþ stora, striddi ser harþla, af bragdi boþ sendi, at qvęmi brat mágar.
3 | 5
Horsc var hvsfreyia,
| hvgði at manviti, lag heyrþi hon orða, hvat þeir a lꜹn męlto; þa var vant vitri, vildi hon þeim hialpa, scyldo vm sæ sigla, en sialf ne komscat.
4 | 5
Rvnar nam at rista,
| rengþi þęr Vingi — fars var hann flytandi —, aþr hann fram seldi; foro þa siþan sendimenn Atla vm fiorþ Lima, þar er frǫcnir bioggo.
5 | 5
Avlvęrir vrþo
| oc elda kyndo, hvgðo vetr vela, er þeir váro komnir; toko þeir fornir, er þeim friþr sendi, hengðo a svlo, hvgðoþ þat varþa.
6 | 5
Com þa Costbera,
| qvęn var hon Hꜹgna, kona kaps galig, oc qvaddi þa baþa; glꜹþ var oc Glꜹmvor, er Gvnnarr atti, fellzcaþ saþr sviþri, systi vm þꜹrf gesta.
7 | 5
Bvþo þeir heim Hꜹgna,
| ef hann þa heldr fǫri, syn var svipvisi, ef þeir sín geði; het þa Gvnnarr, ef Hꜹgni vildi, Hꜹgni þvi nitti er hinn vm ręddi.
8 |
Baro mioþ merar,
| margs var allz beini, for þar fiolþ horna, vnnz þotti fvlldrvcciþ.
9 | 5 9
Hiv gorþo hvilo
| sem þeim hǫgst þotti, kend var Costbera, kvnni hon scil rvna; innti orþstafi at eldi liosom, gęta varþ hon tvngo i góma baþa, varo sva viltar, at var vant at raþa.
10 | 5
Sęing foro siþan
| sina þꜹ Hꜹgni, dreymþi drotlata, dvlþi þess vętki, sagði horsc hilmi, þegars hon ręþ vacna:
11 | 5
„Heiman goriz þv, Hꜹgni!
| hygðv at raþom! far er fvllryninn, farþv i sinn annat! reþ ec þęr rvnar er reist þin systir, biort hefir þer eigi boþiþ i sinn þetta.
12 | 5 9
Ęitt ec mest vndromc,
| mácaþ ec enn hyggia, hvat þa varþ vitri, er scyldi villt rista; þviat sva var auisat, sem vndir vęri bani yccarr beggia, ef iþ bralla qvęmiþ; vant er stafs vífi, eþa valda aðrir. 13 5
Hꜹgni qvað:
| „Allar ’ro illvðgar, ácka ec þess kynni, vilca ec þess leita, nema lꜹna eigim; ocr mvn gramr gvlli reifa glóþrꜹ́þo, ovmc ec aldregi, þótt ver ogn fregnim.“ 14 5
Costbera qvað:
| „Stopalt mvnoþ ganga, ef iþ stvndit þangat; ycr mvn astkynni eigi i sinn þetta. Dreymþi mic, Hꜹgni! dyliomc þat eigi, ganga mvn ycr andęris, eþa ella hrǫþomc.
15 |
Blęio hvgða ec þina
| brenna i eldi, hryti hár logi hús mín i gognom.“ 16
Hꜹgni qvað:
| „Liggia her linclęþi, þꜹ er lítt rękit, þꜹ mvno brát brenna, þar er þv blęio sát.“ 17 5
Costbera qvað:
| „Biorn hvgða ec her inn kominn, bryti vp stocca, hristi sva hramma, at ver hrǫdd yrþim; mvnn oss morg hefdi, sva at ver mettim ecci; þar var oc þrꜹmmvn þeygi sva litil.“ 18
Hꜹgni qvað:
| „Veþr mvn þar vaxa, verþa ótt snemma, hvitabiorn hvgdir, þar mvn hregg ꜹstan.“ 19 5
Costbera qvað:
| „Avrn hvgða ec her inn flivga at endlongo hv́si, þat mvn oss drivgt deilaz, dreifþi hann oss oll bloþi, hvgða ec af heitom at vęri hamr Atla.“ 20 5
Hꜹgni qvað:
| „Slátrom sysliga, siám þa roþro, opt er þat fyr oxnom, er ꜹrno dreymir; heill er hvgr Atla, hvatki er þic dreymir.“ Lokit þvi leto, liþr hver rǫþa.
21 | 5
Vocnoþo velborin,
| var þar sams dǫmi, gettiz þess Glꜹmvor at vęri grand svefna, . . . . . . viþ Gvnnarr at fa tvęr leiþir. 22 5
Glꜹmvor qvað:
| „Gꜹrvan hvgda ec þer galga, gengir þv at hanga, ęti þic ormar, yrþa ec þic qviqvan, gorþiz rꜹc ragna; ráþ þv, hvat þat vęri!“ 23
Gvnnarr qvað:
| * * * * * 24 5
Glꜹmvor qvað:
| „Bloþgan hvgþa ec męki borinn or serc þinom — illt er svefn slican at segia nꜹ́þmanni —, geir hvgða ec standa i gognom þic miþian, emioþo vlfar a endom baþom.“ 25
Gvnnarr qvað:
| „Raccar þar renna, raþaz mioc geyia, opt verþr glꜹmr hvnda fyr geira flꜹgom.“ 26 5
Glꜹmvor qvað:
| „A hvgða ec her inn renna at endlꜹngo hvsi, þyti af þiosti, þeystiz vf becci, bryti fǫtr ycra brǫþra her tveggia, gerþit vatn vęgia; vera mvn þat fyr necqvi.“ 27
Gvnnarr qvað:
| . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 5
Glꜹmvor qvað:
| „Konor hvgdac dꜹþar coma i nott hingat, verit vart bvnar, vildi þic kiosa, byþi þer bralliga til beckia sinna; ęc qveþ aflima orðnar þer dísir.“ 29 5
Gvnnarr qvað:
| „Seinat er at segia, sva er nv raþit, forþvmca for þo, allz þo er fara ætlaþ; mart er mioc glicligt, at mvnim scammęir.“
30 | 5 9 13
Lito er lysti,
| letoz þeir fvsir, allir vp risa, ꜹnnor þꜹ lꜹtto; foro fimm saman, fleiri til varo halfo hvscarlar — hvgat var þvi illa —, Snevarr oc Solarr, synir váro þeir Hꜹgna, Orkning þann hęto, er þeim enn fylgdi, bliþr var bꜹrr scialdar broþir hans qvanar.
31 |
Foro fagrbv́nar,
| vnz þꜹ fiorþr scilþi; lꜹtto avalt liosar, letoat heldr segiaz.
32 | 5
Glꜹmvor qvaþ at orþi,
| ęr Gvnnarr atti, męlti hon viþ Vinga, sem henne vert þótti: „Veitkaþ ec, hvart verþlꜹniþ at vilia ossom, glępr er gestz qvama, ef í goriz nacqvad.“
33 | 3
Sór þa Vingi,
| ser reþ hann lítt eira: „eigi hann iotnar, ef hann at yðr lygi, galgi gorvallan, ef hann a griþ hygði!“
34 | 3
Bera qvaþ at orþi
| bliþ i hvg sinom: „Sigli þér sęler oc sigr árniþ, fari sem ec fyr męlic! fęst eigi þvi nita!“
35 | 5
Hꜹgni svaraþi,
| hvgði gott nánom: „Hvggizc iþ, horscar! hvegi er þat gorviz; męla þat margir, missir þo storvm, mꜹrgom ręþr litlo, hve verþr leiddr heiman.“
36 |
Sásc til siþan,
| aþr i svndr hyrfi, þa hygg ec scꜹp scipto, scilþoz vegir þeirra.
37 | 5
Róa namo riki,
| rifo kiol halfan, beysto bacfꜹllom, brvgdvz heldr reiþir, hꜹmlor slitnoþo, hair brotnoþo, gerþvt far festa, aþr þeir fra hyrfi.
38 | 5
Litlo oc lengra
| — loc mvn ec þess segia — bǫ sa þeir standa, er Bvþli átti; hátt hrikþo grindr, er Hꜹgni kniþi.
39 | 3 7
Orþ qvad þa Vingi
| þaz án vęri: „Fariþ firr hvsi, — flát er til sǫkia, brat hefi ec ycr brenda, bragðz scvlvþ hꜹggnir, fagrt baþ ec ycr qvamo, flát var þo vndir — ella heþan bíþit, meþan ec heygg yðr galga.“
40 | 5
Orþ qvad hitt Hꜹgni,
| hvgþi lítt vęgia, varr at vęttvgi, er varþ at reyna: „Hirþa þv oss hrǫþa, hafþv þat fram sialdan! ef þv eycr orþi, illt mvndo þer lengia.“
41 |
Hrvndo þeir Vinga
| oc i hel drapo, exar at logðo, meþan i ꜹnd hixti.
42 | 5
Flycþoz þeir Atli
| oc foro i brynior, gengo sva gorvir, at var garðr milli; vrpvz a orþom allir senn reiþir: „Fyrr varom fvllraþa at firra yþr lifi.“
43 | 5
„Á sér þat illa,
| ef hꜹfþot aþr raþit, en eroþ obvnir, oc hꜹfom einn feldan, lamþan til heliar, liþs var sa yðars.“
44 | 5
Oþir þa vrþo,
| er þat orð heyrþo, forþoþo fingrom oc fengo i snęri, scvto scarpliga oc scioldom hlifdoz.
45 |
Inn com þa annspilli,
| hvat vti drygðo, hatt fyr hꜹllo heyrþo þręl segia.
46 | 5
Avtvl var þa Gvðrvn,
| er hon ecka hęyrþi, hlaþin halsmeniom, hreytti hon þeim gervollom, sleyngþi sva silfri, at i svndr hrvto bꜹgar.
47 | 5
Vt gecc hon siþan,
| ypþit litt hvrþom, fóra fęlt þeygi oc fagnaþi comnom; hvarf til Niflvnga, sv var hinnzt qveþia, fylgði saþr slico, sagdi hon mvn fleíra:
48 | 5
„Leitaþa ec i lícna
| at letia ycr heiman, scopom viþr manngi, oc scolvþ þo her komnir.“ Męlti af manviti, ef mvndo settaz; ecki at reþvz, allir ni qvaðo.
49 | 5
Sa þa sęlborin,
| at þeir sart lęko, hvgði a harðręþi oc hrꜹdzc or scickio; neycþan toc hon męki oc niþia fior varþi, hég varat hialdri, hvars hon hendr festi.
50 | 5
Dóttir lét Givca
| drengi tva hníga, brodvr hio hon Atla, bera varþ þann siþan, scapþi hon sva scǫro, sceldi fót vndan.
51 |
Annan reþ hon hꜹggva,
| sva at sa vpp reisat, i helio hon þann hafdi, þeygi henne hendr scvlfo.
52 | 5 9
Þiorco þar gorþo,
| þeirri var viþ brvgðit, þat brá vm allt annat, er vnno born Givca; sva qvaþo Niflvnga, meþan sialfir lifþo, scapa socn sverþom, slitaz af brynior, hꜹggva sva hialma, sem þęim hvgr dygði.
53 | 5 9
Morgin mest vago,
| vnz miþian dag liddi, otto alla oc ondvrþan dag; fyrr var fvllvegit, floþi vollr bloþi, átián aþr fello, efri þeir vrþo Bero tveir sveinar oc broþir hennar.
54 | 5
Rꜹscr toc at rǫþa,
| þott hann reiþr vęri: „Illt er vm litaz, yþr er þat kenna; varom þrír tigir, þegnar vigligir, eptir lifom ellifo, or er þar brvnnit.
55 |
Brǫþr varom fimm,
| er Bvþla mistom; hefir nv Hel halfa, enn hꜹggnir tveir liggia.
56 | 5 9
Męgð gat ec micla,
| macak þvi leyna, kona valiga! knaka ec þess niota; hliott attom sialdan, sitz comt i hendr ossar; firþan mic frǫndom, fæ opt svikinn, sendoþ systvr helio, slics ec mest kennomc.“ 57 3 7
Gvðrvn qvað:
| „Getr þv þess, Atli! gerþir sva fyrri: moþvr toct mína oc myrþir til hnossa, svinna systrvngo sveltir þv i helli; hlęglict mer þat þiccir, er þv þinn harm tinir, goþvm ec þat þacca, er þer gengz illa.“ 58 5
Atli qvað:
| „Eggia ec yþr, iarlar! ꜹca harm storan uifs ins uegliga, uilia ec þat lita; kostit sva ceppa, at kleycqvi Gvðrvn! sia ec þat metta, at hon ser ne ynþit.
59 | 5
Takit ęr Hꜹgna
| oc hyldit meþ knífi, sceriþ or hiarta, scoloþ þess gorvir; Gvnnar grimmvþgan a galga festit, bellit þvi bragþi, bioþit til ormom!“ 60 5
Hꜹgni qvað:
| „Gor, sem til lystir! glaðr mvnc þess biþa, rꜹscr mvnc þer reynaz, reynt hefi ec fyrr brattara; hofþvt hnecking, meþan heilir varom, nv erom sva sarir, at þv mátt sialfr valda.“
61 | 5
Beiti þat męlti,
| bryti var hann Atla: „Tꜹco ver Hialla, enn Hꜹgna forþom, hꜹgom ver halft yrkiom, hann er scapdꜹþi, lifira sva lengi, lꜹscr mvn hann ę heitinn.“
62 | 5 9
Hrǫddr var hvergetir,
| helta in lengr rvmi, kvnni kleckr verþa, kleif i rá hveria; vesall lez vígs þeirra, er scyldi váss gialda, oc sinn dag dapran at deyia fra svínom, allri orcosto, er hann aþr hafþi.
63 | 5 9
Toco þeir brás Bvþla
| oc brvgðo til knífi, ǫpþi illþręli, adr oddz kendi; tóm lez at eiga teþia uel garþa, uinna iþ vergasta, ef hann viþ rétti, feginn lez þo Hialli, at hann fior þęgi.
64 | 5
Gettiz þess Hꜹgni
| — gerva sva fǫri — at arna anꜹþgom, at vndan gengi: „Fyrir qveþ ec mer minna at fremia leíc þenna; hvi mynim her vilia heyra a þá scręcton?“
65 | 5
Þrifo þeir þióþgóðan,
| þa var costr engi reccom racclatom ráð enn lengr dvelia; hlo þa Hꜹgni, heyrþo dagmegir, keppa hann sva kvnni, qvol hann vel þolþi.
66 | 5
Hꜹrpo toc Gvnnarr,
| hrǫrþi ilqvistom, sla hann sva kvnni, at snotir gréto, klvcco þeir karlar, er kvnno gǫrst heýra; rikri raþ sagdi; raptar svndr brvsto.
67 |
Dó þa dyrir,
| dags var heldr snemma, leto þeir a lesti lifa iþrótta.
68 | 5
Stórr þottiz Atli,
| ste hann vm þa baþa, horscri harm sagði oc reþ heldr at bregða: „Morginn er nv, Gvðrvn! mist hefir þv þer hollra; svms ertv sialfscapa, at hafi sva gengit.“ 69 5
Gvðrvn qvað:
| „Feginn ertv, Atli! ferr þv víg lýsa, a mvno þer iþrar, ef þv alt reýnir; sv mvn erfþ eptir, ec kann þer segia: illz gengz þer alldri, nęma ec oc deyia.“ 70 5
Atli qvað:
| „Cann ec slics synia, se ec til raþ annaþ hálfo hógligra — hꜹfnom opt góþo —: mani mvn ec þic hvgga, mętom agętom, silfri snęhvíto, sem þv sialf vilir.“ 71 5
Gvðrvn qvað:
| „Ón er þess engi, ec vil þvi níta; sleít ec þa sattir, er váro sacar minni; afkár ec aþr þotta, á mvn nv gęþa, hręfþa ec vm hotvetna, meþan Hꜹgni lifþi.
72 | 3 7
Alin viþ vp vorvm
| i eino hv́si, lecom leic margan oc i lvndi óxom, geddi ocr Grimilldr gvlli oc halsmeniom; bana mvndo mer brǫþra bǫta aldregi, ne vinna þess ecci, at mer vel þicci.
73 | 5
Costom drepr qvenna
| carla ofriki, i kne gengr hnefi, ef qvistir þverra; tre tecr at hniga, ef heyggr tág vndan; nv mattv einn, Atli! ollo her raþa.“
74 | 5
Gnott var grvnnyðgi,
| er gramr þvi trvþi, syn var sveípvísi, ef hann sín gęþi; krꜹpp var þa Gvdrvn, kvnni vm hvg męla, lett hon ser gerþi, lec hon tveim scioldom.
75 |
Ǫxti hon ꜹldryccior
| at erfa brǫþr sína, samr lezc oc Atli at sína gorva.
76 | 5
Lokit þvi leto,
| lagat var dryccio, sv var samkvnda viþ svorfon ofmicla; strꜹng var stórhvgvð, striddi hon ętt Bvdla, vildi hon ver sínom [vinna] ofrhefndir.
77 | 5
Loccaþi hon litla
| oc † lagði viþ stocci, glvpnoþo grimmir oc greto þeygi, foro i faðm moþvr, fretto, hvat þa scyldi. 78 5
Gvðrvn qvað:
| „Spyrit litt eptir! spilla etla ec báðom, lyst várvmc þess lengi at lyfia ycr ęlli.“ Sveinarnir qváðo: „Blótt, sem vilt, bornom! bannar þat manngi, scꜹmm mvn ro reiþi, ef þv reynir gerva.“
79 | 5
Brá þá barnęsco
| brǫþra in cappsvinna, sciptit scapliga, scar hon a háls baþa. Enn fretti Atli, hvert farnir vęri sveinar hans leica, er hann sa þa hvergi. 80 5
Gvðrvn qvað:
| „Yfir raþomc ganga Atla til segia, dylia mvnc þic eigi dóttir Grimilldar; glaþa mvn þic minnzt, Atli! ef þv gerva reynir; vacþir va micla, er þv vát brǫþr mína.
81 | 5
Svaf ec mioc sialdan,
| siþans þeir fello, hét ec þer hꜹrþo, hefi ec þic nv mintan; morgin mer sagdir, man ec enn þann gerva, nv er oc aptann, át þv slíct at fretta.
82 | 5
Maga hefir þv þinna
| mist, sem þv sizt scyldir, hꜹsa veitz þv þeirra hafða at ꜹlscalom, drygða ec þer sva dryccio, dreyra blett ec þeirra.
83 | | ||||||||||||||||||||||||||