Hávamál.
1 | 5
Gattir allar,
| aþr gangi fram, vm scoðaz scyli, vm scygnaz scyli; þviat ouist er at vita, hvar ovinir sitia a fleti fyr.
2 | 4
Gefendr heilir!
| gestr er inn kominn, hvar scal sitia sia? miok er braðr sa er a brꜹndom scal sins vm freista frama.
3 | 4
Eldz er þꜹrf
| þeims inn er kominn oc a kne kalinn; matar oc vaða er manne þꜹrf þeim er hefir vm fiall fariþ.
4 | 4
Vatz er þꜹrf
| þeim er til verþar kǫmr, þerro oc þioðlaþar, goþs vm ǫþis, ef ser geta mętti, orþz oc endrþꜹgo.
5 | 4
Vitz er þꜹrf
| þeim er viþa ratar, dǫlt er heima hvat; at ꜹgabragði verþr sa er ecci kann oc meþ snotrom sitr.
6 | 4 7
At hyggiandi sinni
| scylit maþr hrǫsinn vera, hęldr gętinn at geði. Þa er horscr oc þꜹgull kǫmr heimisgarda til, sialdan verþr víti vorom; þviat obrigdra vin fǫr maþr aldregi, enn manvit micit.
7 | 4
Enn vari gestr,
| er til verþar kǫmr, þvnno hlioþi þegir, eyrom hlydir, enn ꜹgom scodar; sva nysiz froþra hverr fyr.
8 | 4
Hinn er sęll,
| er sér um getr lof oc lícnstafi; odǫlla er við þat, er maþr eiga scal annars briostvm i.
9 | 4
Sa er sęll,
| er sialfr vm a lof oc uit, meþan lifir; þviat ill rað hefir maþr opt þegit annars briostom or.
10 | 4
Byrþi betri
| berrat maþr brꜹto at, enn se manuit micit; ꜹði betra þiccir þat i okvnnom stað, slict er valaþs vera.
11 | 4
Byrdi betri
| berrat maþr brꜹto at, enn se manuit micit; vegnest verra vegra hann velli at, enn se ofdryccia ꜹls.
12 | 4
Era sva gott,
| sem gott qveþa, ꜹl alda sona; þviat fora veít, er fleira dreccr, sins til geds gvmi.
13 | 4
Ominnis hegri heitir
| sa er yfir ꜹlþrom þrvmir, hann stelr geði gvma; þess fvgls fiꜹdrom ec fiotraþr varc i garði Gvnnlaþar.
14 | 4
Avlr ec varð,
| varþ ofrolvi at ins froða Fialars; þvi er ꜹlðr baztr, at aptr vf heimtir hverr sitt geð gvmi.
15 | 4
Þagalt oc hvgalt
| scyli þioðans barn oc vigdiarft vera; glaþr oc reifr scyli gvmna hverr, vnnz sinn biþr bana.
16 | 4
Ósniallr maþr
| hyggz mvno ey lifa, ef hann viþ uíg varaz; enn elli gefr hanom engi friþ, þott hanom geirar gefi.
17 | 4
Kópir afglapi,
| er til kynniss kǫmr, þylsc hann vm eþa þrvmir; alt er senn, ef hann sylg um gętr, vppi er þa geþ gvma.
18 | 4
Sa einn veit,
| er viða ratar oc hefir fiolþ vm fariþ, hverio geði styrir gvmna hverr, sa er vitandi er vitz.
19 | 4
Haldit maþr a keri,
| drecki þo at hófi miꜹð, męli þarft eða þegi; okynnis þess vár þic engi maþr, at þv gangir snemma at sofa.
20 | 4
Graþvgr halr,
| nema geðs viti, etr ser aldrtrega; opt fęr hlęgis, er meþ horscom kǫmr, manni heimscom magi.
21 | 4
Hiarðir þat vito,
| nęr þér heim scolo, oc ganga þa af grasi; enn osviþr maþr kann evagi sins vm mals maga.
22 | 4
Vęsall maþr
| oc illa scapi hlęr at hvivetna; hitki hann veit, er hann vita þyrpti, at hann era vamma vanr.
23 | 4
Osviþr maþr
| vakir vm allar nętr oc hyggr at hvivetna; þa er móþr er at morgni kǫmr, alt er vil sem var.
24 | 4
Osnotr maþr
| hyggr ser alla vera viðhlǫiendr vini; hitki hann fiþr, þot þeir vm hann fár lesi, ef hann meþ snotrom sitr.
25 | 4
Osnotr maþr
| hyggr ser alla vera viðhlǫiendr vini; þa þat finnr, er at þingi kǫmr, at hann a formęlendr fá.
26 | 4
Osnotr maþr
| þicciz alt vita, ef hann a ser i va vero; hitki hann veit, hvat hann scal við qveþa, ef hans freista firar.
27 | 4 7
Osnotr maþr
| er meþ aldir kǫmr, þat er bazt at hann þegi; engi þat veít, at hann ecci kann, nema hann męli til mart; ueita maþr hinn er vetki ueit, þott hann męli til mart.
28 | 4
Froðr sa þycciz
| er fregna kann oc segia it sama; eyvito leyna mego yta seynir þvi er gengr vm gvma.
29 | 4
Ǫrna męlir
| sa er ęva þegir stadlꜹso stafi; hraðmęlt tvnga, nema haldendr eigi, opt ser ogott vm gelr.
30 | 4
At ꜹgabragði
| scala maþr annan hafa, þott til kynniss komi; margr þa froþr þicciz, ef hann freginn erat oc nai hann þvrrfiallr þrvma.
31 | 4
Fróðr þicciz
| sa er flotta tecr gestr at gest hęðinn; veita gorla sa er vm verði glissir, þott hann meþ grꜹmom glami.
32 | 4
Gvmnar margir
| erosc gagnhollir, enn at virþi recaz; aldar róg þat mvn ę vera, orir gestr viþ gest.
33 | 4
Arliga verþar
| scyli maþr opt fá, nema til kynnis komi; sitr oc snópir, lętr sem solginn se oc kann fregna at fa.
34 | 4
Afhvarf micit
| er til illz vinar, þott a brꜹto bvi; enn til goðs vinar liggia gagnvegir, þot hann se firr farinn.
35 | 4
Ganga scal,
| scala gestr vera ey í einom stað; livfr verþr leiþr, ef lengi sitr annars fletiom á.
36 | 4
Bv er betra,
| þott litit se, halr er heima hverr; þott tvęr geitr eigi oc tꜹgreptan sal, þat er þo betra en bǫn.
37 | 4
Bv́ er betra,
| þott litit se, halr er heima hverr; bloðvgt er hiarta þeim er biðia scal ser i mál hvert matar.
38 | 4
Vapnom sinom
| scala maþr velli á feti ganga framarr; þviat ovíst er at vita, nęr verþr a vegom v́ti geirs vm þꜹrf gvma.
39 | 4
Fanca ec mildan mann
| eþa sva matar goðan, at ei vęri þiggia þegit, eþa sins fiar svagi [giꜹflan], at leiþ se lꜹ́n, ef þegi.
40 | 4
Fiár sins,
| er fengit hefr, scylit maþr þꜹrf þola; opt sparir leidom þaz hefir liv́fom hvgat, mart gengr verr enn varir.
41 | 4
Vapnom oc váðom
| scolo vinir gleðiaz, þat er a sialfvm synst; viðrgefendr oc endrgefendr erosc lengst vinir, ef þat biþr at verþa vel.
42 | 4
Vin sinom
| scal maþr vinr vera oc gialda giof viþ giof; hlátr viþ hlátri scyli hꜹlþar taca, en lꜹsung viþ lygi.
43 | 4
Vin sinom
| scal maþr vinr vera, þeim oc þess vin; enn ovinar sins scyli engi maþr vinar vinr vera.
44 | 4
Veitztv, ef þv vin átt
| þann er þv vel trvir, oc vill þv af hanom gott geta: geði scaltv við þann blanda oc giofom scipta, fara at finna opt.
45 | 4
Ef þv átt annan
| þannz þv illa trvir, vildv af hanom þo gott geta: fagrt scaltv viþ þann męla, en flátt hyggia oc gialda lꜹsvng viþ lygi.
46 | 4
Þat er enn of þann
| er þv illa trvir, oc þer er grvnr at hans gedi: hlęia scaltv viþ þeim oc vm hvg męla, glic scolo giold giofom.
47 | 4
Vngr var ec forðom,
| for ec einn saman, þa varð ec villr vega; ꜹdigr þottvmz, er ec annan fann, maþr er mannz gaman.
48 | 4
Mildir frǫcnir
| menn bazt lifa, sialdan sv́t ala; en osniallr maþr vggir hotvetna, sytir ę glæyggr viþ giofom.
49 | 4
Vaðir minar
| gaf ec velli at tveim tremonnom; reccar þat þottvz, er þeir rift hofðo, neíss er neycqvidr halr.
50 | 4
Hrꜹrnar þꜹll
| sv er stendr þorpi a, hlyrat henne bꜹrcr ne barr; sva er maþr sa er manngi ann, hvat scal hann lengi lifa?
51 | 4
Eldi heitari
| brennr meþ illom vinom friþr fimm daga; enn þa slocnar, er inn setti kǫmr, oc versnar allr vinscapr.
52 | 4
Micit eitt
| scala manne gefa, opt cꜹpir ser i litlo lof; meþ halfom hleif oc meþ hꜹllo keri fecc ec mer felaga.
53 | 4
Litilla sanda,
| litilla sęva litil ero geð gvma; þvi allir menn vrðot iafnspakir, halb er ꜹld hvar.
54 | 4
Meþalsnotr
| scyli manna hverr, ęva til snotr se; þeim er fyrða fegrst at lifa, er vel mart vito.
55 | 4
Meðalsnotr
| scyli manna hverr, ęva til snotr se; þviat snotrs mannz hiarta verþr sialdan glatt, ef sa er alsnotr, er á.
56 | 4
Meðalsnotr
| scyli manna hverr, ęva til snotr se; orlꜹg sín viti engi maþr fyrir, þeim er sorgalꜹsastr sęvi.
57 | 4
Brandr af brandi brenn,
| vnnz brvnninn er, fvni qveykiz af fvna; maþr af manni verþr at mali kvðr, enn til dǫlscr af dvl.
58 | 4
Ar scal risa
| sa er annars vill fe eþa fior hafa; sialdan liggiandi vlfr lęr vm gętr, ne sofandi maþr sigr.
59 | 4
Ár scal rísa
| sa er á yrkendr fá oc ganga sins verca a vit; mart vm dvelr þann er vm morgin sefr, halfr er ꜹðr vnd hvꜹtom.
60 | 4
Þvrra sciða
| oc þakinna nęfra þess kann maþr miot, þess viðar, er vinnaz megi mal oc missere.
61 | 4
Þveginn oc mettr
| ríði maþr þingi at, þot hann sęð vęddr til vel; scva oc bróca scammiz engi maþr, ne hestz in heldr, þot hann hafið góðan.
62 | 4
Snapir oc gnapir,
| er til sęvar kǫmr, ǫrn a aldinn mar; sva er maþr, er meþ morgom komr oc a formęlendr fá.
63 | 4
Fregna oc segia
| scal froðra hverr, sa er vill heitinn horscr; einn vita, ne annarr scal, þioþ veit, ef þriro.
64 | 4
Ríki sit
| scyli radsnotra hverr i hófi hafa; þa hann þat finnr, er meþ frǫcnom kǫmr, at engi er einna hvatastr.
65 |
. . . . . .
| . . . . . . . . . . . . . . orða þeirra, er maþr ꜹðrom segir, opt hann giold vm getr.
66 | 4
Micilsti snemma
| kom ec i marga staði, enn til sið i svma; ꜹl var drvccit, svmt var olagat, sialdan hittir leiðr i lid.
67 | 4
Her oc hvar
| mvndi mer heim vf boðit, ef þyrptac at malvngi mat, eða tvꜹ́ lęr hengi at ins tryggva vinar, þars ec hafða eit etiþ.
68 | 4
Eldr er beztr
| meþ yta sonom oc solar sýn, heilyndi sitt ef maþr hafa nair án vid lꜹst at lifa.
69 | 4
Erat maþr allz vesall,
| þott hann se illa heill; svmr er af sonom sęll, sumr af frǫndom, svmr af fe ǫrno, svmr af vercom vel.
70 | 4
Betra er lifðom
| enn sę olifðom, ęy getr qvicr kv; eld sa ec vpbrenna ꜹðgom manne fyr, enn v́ti var dꜹþr fyr dvrom.
71 | 4
Haltr riðr hrossi,
| hiorð recr handarvanr, dꜹfr vegr oc dvgir; blindr ęr betri enn brendr se, nytr mangi náss.
72 | 4
Sonr er betri,
| þott se siþ of alinn eptir genginn gvma; sialdan bꜹtarsteinar standa brꜹto nęr, nema reisi niþr at nið.
73 | 3
Tveir ’ro eins heriar,
| tvnga er hꜹfuþs bani, er mer i hedin hvern handar vęni.
74 | 5
Nott verþr feginn
| sa er nesti trvir; scammar ’ro scips rár; hverb er hꜹstgrima; fiolþ vm vidrir a fimm dꜹgom, enn meira a manaði.
75 | 4
Veita hinn
| er vętki veít: margr verþr af ꜹðrom api; maþr er ꜹðigr, annarr oꜹðigr, scylit þann vítca vár.
76 | 4
Deýr fe,
| deyia frǫndr, deyr sialfr it sama; enn orztírr deyr aldregi hveim er ser goðan getr.
77 | 4
Deyr fę,
| deyia frǫndr, deyr sialfr it sama; ec veit einn at aldri deýr: domr vm dꜹþan hvern.
78 | 4
Fvllar grindir
| sa ec fyr Fitivngs sonom, nv bera þeir vanar vǫl; sva er ꜹþr sem ꜹgabragð, hann er valtastr vina.
79 | 4
Osnotr maþr
| ef eignaz getr fe eþa flioðs mvnoð, metnadr hanom þroaz, en manvit aldregi, fram gengr hann drivgt i dvl.
80 | 4
Þat er þa reynt,
| er þv at rvnom spvrr enom reginkvnnom, þeim er gordo ginregin oc fáði fimbvlþvlr, þa hefir hann bazt, ef hann þegir.
81 | 4
At qveldi scal dag leyfa,
| kono er brend er, męki er reynd er, mey er gefin er, ís er yfir kǫmr, ꜹl er drvccit er.
82 | 5
I vindi scal við hꜹggva,
| vedri a sió róa, myrkri viþ man spialla, morg ero dags ꜹgo; a scip scal scriðar orca, en a sciold til hlífar, mǫki hꜹggs, enn mey til kossa.
83 | 4
Við eld scal ꜹl drecca,
| en a ísi scriða, margan mar cꜹ́pa, en meki sꜹrgan, heima hest feíta, en hvnd a bv́i. |