Hœnsa-Þóris saga

1

Oddr hét maðr Ǫnundarson breiðskeggs, Úlfarssonar, Úlfssonar á Fitjum, Skeggjasonar, Þórissonar hlammanda. Hann bjó á Breiðabólsstað í Reykjardal í Borgarfirði. Hann átti þá konu, er Jórunn hét; hon var vitr kona ok vel látin. Þau áttu fjǫgur bǫrn: sonu tvá vel mannaða ok dœtr tvær. Annarr son þeira hét Þóroddr, en annarr Þórvaldr. Þuríðr hét dóttir Odds, en ǫnnur Jófríðr. Hann var kallaðr Tungu-Oddr. Engi var hann kallaðr jafnaðarmaðr. Torfi hét maðr ok var Valbrandsson, Valþjófssonar, Ǫrlygssonar frá Esjubergi; hann átti Þuríði Tungu-Oddsdóttur; þau bjuggu á ǫðrum Breiðabólsstað. Arngrímr hét maðr, Helgason, Hǫgnasonar, er út kom með Hrómundi; hann bjó i Norðrtungu; hann var kallaðr Arngrímr goði. Helgi hét son hans. Blund-Ketill hét maðr, son Geirs hins auðga ór Geirshlíð, Ketilssonar blunds, er Blundsvatn er við kennt. Hann bjó í Ǫrnólfsdal; þat var nǫkkuru ofar en nú stendr bœrinn. Var þar mart bœja upp í frá. Hersteinn hét son hans. Blund-Ketill var manna auðgastr ok bezt at sér í fornum sið; hann átti þrjá tigu leigulanda. Hann var hinn vinsælasti maðr í heraðinu. Þórkell trefill hét maðr; hann var Rauða-Bjarnarson; hann bjó í Svignaskarði fyrir útan Norðrá. Helgi var bróðir Þórkels, er bjó í Hvammi í Norðrárdal. Annarr var Gunnvaldr faðir Þórkels, er átti Helgu, dóttur Þórgeirs á Vídimýri. Þórkell trefill var vitr maðr ok vel vinsæll, stórauðigr at fé. Þórir hét maðr; hann var snauðr at fé ok eigi mjǫk vinsæll af alþýðu manna. Hann lagði þat í vana sinn, at hann fór með sumarkaup sitt heraða í milli, ok seldi þat í ǫðru, er hann keypti í ǫðru, ok grœddist honum brátt fé af kaupum sínum. Ok eitt sinn, er Þórir fór sunnan um heiði, hafði hann með sér hœns í fǫr norðr um land, ok seldi þau með ǫðrum kaupskap, ok því var hann kallaðr Hœnsa-Þórir. Nú grœðir Þórir svá mikit, at hann kaupir sér land, er at Vatni heitir upp frá Norðrtungu; ok fá vetr hafði hann búit áðr hann gerðist svá mikill auðmaðr, at hann átti undir vel hverjum manni stórfé. En þó at honum grœddist fé mikit, þá heldust þó úvinsældir hans, þvíat varla var til úþokkasælli maðr en Hœnsa-Þórir var.

2

Einn dag gerir Þórir heiman ferð sína ok ríðr í Norðrtungu ok hitti Arngrím goða ok bauð honum barnfóstr: «vil ek taka við Helga syni þínum ok geyma sem ek kann; en ek vil hafa vináttu þína í mót ok fylgi, til þess at ek nái réttu af mǫnnum.» Arngrímr svarar: «svá líst mér sem lítill hǫfuðburðr muni mér at þessu barnfóstri.» Þórir svarar: «ek vil gefa sveininum hálft fé mitt, heldr en ek nái eigi barnfóstrinu; en þú skalt rétta hluta minn ok vera skyldr til, við hvern sem ek á um.» Arngrímr svarar: «þat ætla ek mála sannast, at neita eigi því, er svá vel er boðit.» Fór þá Helgi heim með Þóri, ok heitir þar nú síðan bœrinn at Helgavatni. Arngrímr veitti Þóri umsjá, ok þykkir þegar údælla við hann, ok náir hann nú réttu máli af hverjum manni. Grœðist honum nú stórmikit fé ok gerist hinn mesti auðmaðr. Helst honum en úvinsældin.

3

Þat var eitt sumar, at skip kom af hafi í Borgarfjǫrð, ok lǫgðu þeir eigi inn í ósinn, en lǫgðu útarliga á hǫfnina. Ǫrn hét stýrimaðr; hann var vinsæll maðr ok hinn besti kaupdrengr. Oddr frétti skipkomuna; hann var vanr í fyrra lagi í kaupstefnur at koma ok leggja lag á varning manna, þvíat hann hafði heraðsstjórn. Þótti engum dælt fyrr at kaupa en vissi, hvat hann vildi at gera. Nú hittir hann kaupmenn, ok fréttir eptir, hversu þeir ætla sína ferð, eðr hve skjótar sǫlur þeir vildu hafa, ok sagði þann vanda, at hann legði lag á varning manna. Ǫrn svarar: «sjálfir ætlum vér at ráða várri eigu fyrir þér, þvíat þú átt engan pening með várum varnaði, ok muntu ráða at sinni eigi meira en þú mælir.» Oddr svarar: «þat grunar mik, at þat gegni þér verr en mér, ok svá skal ok vera. Er því at lýsa, at vér bǫnnum ǫllum mǫnnum kaup við yðr at eiga ok svá flutningar allar, svá at ek skal fé af þeim taka, sem yðr veita nǫkkura bjǫrg; en ek veit at þér flytist eigi ór hǫfninni fyrir misgǫngin.» Ǫrn svarar: «ráða máttu ummælum þínum, en eigi látum vér kúgast at heldr.» Oddr ríðr nú heim, en Austmenn liggja þar í hǫfninni, ok gefr þeim eigi í brottu.

4

Annan dag eptir reið Hersteinn Blund-Ketilsson út á Nes. Hann fann Austmenn, er hann reið útan; kannast hann við stýrimann, ok varð vel at skapi. Ǫrn sagði Hersteini, hversu mikinn újafnað Oddr bauð þeim, «ok þykkjumst vér eigi vita, hversu vér skulum með fara váru máli.» Þeir talast við um daginn ok at kveldi ríðr Hersteinn heim, ok segir fǫður sínum frá farmǫnnum ok hvar nú er komit þeira máli. Blund-Ketill svarar: «við kennumst ek mann þenna at þinni frásǫgu, at því at ek var með fǫður hans, þá ek var barn, ok hefi ek eigi nýtari dreng fundit en hans fǫður, ok er þat illa, at hans kosti er þrǫngt, ok þat mundi faðir hans ætla, at ek mundi nǫkkut líta á hans mál, ef hann þyrfti þess við, ok á morgin snemma skaltu ríða út í Hǫfn, ok bjóða honum hingat með svá marga menn sem hann vill; en ef hann vill annat heldr, þá skal flytja hann hvert er hann vill, suðr eða norðr, ok skal ek leggja á allan hug, sem ek hefi fǫng á, honum við at hjálpa.» Hersteinn kvað þat gott ráð ok drengilegt, «en þó er meiri ván, at þar fyrir hafim vér úvingan annarra.» Blund-Ketill svarar: «þar sem vér berum eigi verra mál til en Oddr, þá kan vera at oss falli þat létt.» Nú líðr nóttin; en þegar um morgininn snemma lætr Blund-Ketill safna hrossum ór haga, ok er þá búin ferðin, ok rekr Hersteinn hundrað hrossa í móti kaupmǫnnum, ok þurfti einkis á bú at biðja. Hann kemr út þangat, ok sagði Erni tillag fǫður síns. Ǫrn kvaðst gjarna þenna kost þiggja vilja, en kvaðst þó hyggja at þeir feðgar mundi fá úvingan annarra manna fyrir þetta. Hersteinn kvað þá eigi verða farit at því. Ǫrn mælti: «þá skulu hásetar mínir flytja sik í ǫnnur heruð, ok er þó œrit í ábyrgð, þóat vér sém eigi allir í einu heraði.» Hersteinn flytr nú Ǫrn heim með sér ok varning hans, ok skilst eigi fyrr við en allir kaupmenn eru í burtu, ok búit um skip ok ǫllu til skila komit. Blund-Ketill tekr æfar-vel við Erni; sat hann þar í góðum fagnaði; komu nú tíðindi þessi fyrir Odd, hvat Blund-Ketill hefir ráðs tekit; ok tala menn nú um, at hann hafi sýnt sik í mótgangi við hann. Oddr svarar: «kalla má þat svá, en þar er sá maðr, er bæði er vinsæll ok kappsamr, ok vil ek en vera láta svá búit.» Ok er nú kyrt.

5

Sumar Þetta var lítill grasvǫxtr, ok eigi góðr fyrir því, at lítt þornaði, ok varð alllítil heybjǫrg manna. Blund-Ketill fór um haustit til landseta sinna, ok segir, at hann vill heyleigur hafa á ǫllum lǫndum sínum: «eigum vér margt fé at fóðra, en hey fást lítill; ek vil ok ráða fyrir, hversu mikit slátrat er í haust á hverju búi allra minna landseta, ok mun þá vel hlýða.» Nú líðr sumar af hendi ok kemr vetr, ok er snemma nauðamikill norðr um Hlíðina, en viðrbúningr lítill; fellr mǫnnum þungt. Ferr svá fram um jól; ok er Þorri kemr, þá ekr hart at mǫnnum, ok eru margir þá upp tefldir. Ok at kveldi eins dags kemr landseti Blund-Ketils, ok segir sik vera í heyþroti, ok krefr órlausna. Bóndi svarar: «hverju gegnir þat? ek þóttumst svá til ætla á hausti, at ek hugða at vel mundi hlýða.» Sjá svarar: at færra var slátrat en hann sagði fyrir. Blund-Ketill mælti: «vit skulum eiga kaup saman; mun ek leysa þik ór vandræði þessu um sinn, en þú set þetta engum manni, þvíat ek vil eigi venja menn upp á mik, allra helst síðan þér hafit þó eigi haft mín tillǫg.» Sá fór heim ok sagði sínum vin, at Blund-Ketill sé afbragð annarra manna í ǫllum viðskiptum, ok kvað hann sik ór vandræði leyst hafa; en sá sagði sínum vin, ok verðr þat svá víst um alt heraðit. Líðr stund ok kemr Gói; þá koma tveir landsetar hans ok segja sik heyþrota. Blund-Ketill svarar: «illa hafit þér gert, at þer hafit af brugðit mínum ráðum, þvíat þat er þann veg, þóat vér hafim nú hey mikil, þá hǫfum vér ok fé því fleira; nú ef ek miðla yðr, þá hefi ek ekki til míns fjár; er nú hér um at kjósa.» Þeir ala á málit ok tjá vesǫld sína, en honum þótti hǫrmuligt at heyra þeira veinan, ok lét reka heim fjóra tigu hrossa ok hundrað, ok lét drepa fjóra tigu hrossa, þau er verst voru, en gaf landsetum sínum þat fóðr, sem hrossunum var ætlat áðr; fara þeir heim fegnir. Vetrinn gerist því verri sem meir leið á, ok verðr ørkola fyrir mǫrgum.

6

Nú kemr einmánuðr, ok koma tveir landsetar Blund-Ketils. Þeir áttu hóti helst sér nǫkkura kosti í fémunum, en þó váru þeir nú í heyþroti ok biðja hann órlausna. Hann svarar þá, ok kveðst eigi til hafa, enda lést hann eigi vilja drepa fleira fé. Þeir frétta, ef hann viti nǫkkura þá menn, er hey hefði til sǫlu. Hann kveðst eigi víst vita. Þeir sœkja fast eptir, ok segja nú, at fé þeira muni deya, ef þeir fá enga hjálp af honum. Hann sagði þat af sjálfs dáðum orðit hafa; «en sagt er mér, at Hœnsa-Þórir muni hafa hey til sǫlu.» Þeir svara: «af honum munum vér ekki fá, nema þú farir með oss, ok mun hann þá þegar selja, ef þú gengr í vǫrslu fyrir oss um kaupin.» Hann svarar: «Þat má ek gera, at fara með yðr; en þat er sannligt, at þeir seli, er til hafa.» Þeir fara snemma um morgininn, ok var á norðan strykr sá ok heldr kaldr. Þórir bóndi var úti staddr í þat mund, sér mennina fara at garði, gengr inn síðan ok rekr aptr hurð ok lætr fyrir loku; ferr til dagverðar. Nú er drepit á dyrr. Sveinninn Helgi tekr til orða: «Gakktu út, fóstri, þvíat menn munu vilja hitta þik.» Þórir kveðst mundu matast fyrst, en sveinninn hleypr undan borðum, ok gengr til hurðar, ok heilsar þeim vel, er komnir váru. Blund-Ketill spurði, hvárt Þórir væri inni. Hann sagði at svá var. «Bið þú hann útgǫngu,» sagði hann. Sveinninn gerði svá, ok sagði, at Blund-Ketill var kominn úti, ok vildi hitta hann. Þórir svaraði: «Af hverju mun Blund-Ketill draga nasirnar; kynligt, ef hann ferr at goðu; ekki erindi á ek við hann.» Sveinninn ferr ok sagði, at Þórir vildi eigi út ganga. «Já,» sagði Blund-Ketill, «þá skulum vér inn ganga.» Þeir ganga til stofu, ok er þeim heilsat, en Þórir þagði. «Svá er við vaxit,» segir Blund-Ketill, at vér viljum kaupa hey at þér, Þórir.» Þórir svarar: «eigi er mér þitt fé betra enn mitt.» Blund-Ketill mælti: «ýmist veitir þat.» Þórir svarar: «hví ertu í heyþroti, auðigr maðr?» Blund-Ketill segir: «eigi er ek greiðliga í heyþroti, ok fala ek fyrir landseta mína, er þurfa þykkjast órlausna; vilda ek gjarnan fá þeim, ef til væri.» «Þat muntu eiga allra heimilast at veita ǫðrum þitt en eigi mitt,» sagði Þórir. Blund-Ketill svarar: «eigi skulum vér gjafar at biðja; lát Odd ok Arngrím gera verð fyrir þína hǫnd, en þar á ofan vil ek gefa þér gjafir.» Þórir kveðst eigi hey til hafa at selja, «enda vil ek eigi selja.» Þá gengr Blund-Ketill út ok þeir félagar ok sveinninn með þeim. Þá tekr Blund-Ketill til orða: «hvárt er heldr, at fóstri þinn hefir engin hey til sǫlu, eða vill hann eigi selja?» Sveinninn svarar: «hefir hann víst, ef hann vill.» Blund-Ketill mælti: «fylgdu oss þangat til sem heyin eru.» Hann gerir svá. Nú gerir Blund-Ketill fóðr til fjár Þóris, ok hugðist svá at, þó at algjafta væri til alþingis, at þó mundi afganga fimm stakkar; ok eptir þetta ganga þeir inn. Blund-Ketill mælti: «svá hyggst mér at, Þórir, um heykost þinn, at góðr fengr mun af ganga, þóat fé þínu ǫllu sé inni gefit til alþings, ok vil ek þat kaupa.» Þórir svarar: «hvat skal ek þá hafa annan vetr, ef þá er slíkr vetr eða verri?» Blund-Ketill svarar: «gera mun ek þér þann kost, at fá þér jafnmikinn kost í heyum í sumar, ok þó at engu verri, ok fœra í garða þína.» Þórir svarar: «ef þér hafit nú yðr eigi heybjǫrg, hvat munu þér þá heldr hafa í sumar; en veit ek, at er sá ríkismunr okkar, at þú munt taka mega hey fyrir mér, ef þú vill.» Blund-Ketill svarar: «eigi er þann veg upp at taka; þat veistu, at silfr gengr í allar skuldir hér á landi, ok gef ek þér þat við.» Þórir svarar: «eigi vil ek silfr þitt.» «Þá tak þú þvílíka vǫru, sem þeir gera til handa þér, Oddr ok Arngrímr.» «Fátt er hér verkmanna,» segir Þórir, «en ek nenni lítt ferðum, ok vil ek eigi vasast í slíku.» Blund-Ketill svarar: «þá skal ek láta fœra þér heim.» Þórir mælti: «eigi hefi ek húsakost til þess, at órvænt sé at eigi spillist.» Blund-Ketill svarar: «ek skal fá til húðir, ok búa um svá at vel sé.» Þórir svarar: «eigi vil ek spark annarra manna í húsum mínum.» Blund-Ketill svarar: «þá skal vera hjá oss í vetr, ok mun ek varðveita. «Veit ek gjalgran þína,» segir Þórir, «ok vil ek engu við þik kaupa.» Blund-Ketill mælti: «þá mun fara verr, ok munu vér alt at einu hafa heyit, þó at þú bannir, en leggja verð í staðinn, ok njóta þess at vér erum fleiri.» Þá þagnar Þórir ok gerir eigi gott í skapi. Blund-Ketill lætr taka reip ok binda heyit. Eptir þat hefja þeir upp klyfjar ok bera í burt heyit; en ætla vel til alls fjár.

7

Nú skal segja, hvat Þórir hefst at; hann býr heiman ferð sína ok Helgi fóstri hans með honum. Þeir rída í Norðrtungu, ok var þar tekit við þeim afarvel. Spurði Arngrímr tíðenda. Þórir svarar: «ekki hefi ek nú nýligra spurt en ránit.» «Hvat var ránit?» sagði Arngrímr. Þórir svarar: «Blund-Ketill hefir rænt mik ǫllum heyjum, svá at eigi ætlag forkost eptir nautum í kǫldu veðri.» «Er svá, Helgi,» segir Arngrímr. «Engu gegnir þat,» segir Helgi; «fór Blund-Ketill vel með sínu máli;» sagði Helgi þá, hversu farit hafði með þeim. Þá sagði Arngrímr: «Þat var líkara; betr er þat hey komit, at hann hefir, en hitt er fúnar fyrir þér.» Þórir svarar: «illu heilli bauð ek þér barnfóstr; skal oss aldri þat illbýli gert, at oss sé hér tilgangr at heldr, ok at várr hlutr sé réttr, ok eru slíkt firn mikil.» Arngrímr svarar: «þat var þegar úfyrirsynju, því ek ætla þat vándum manni at duga sem þú ert.» Þórir svarar: «eigi em ek orðsjúkr maðr, en illa uni ek, at þú launar svá mína gerd, eða þat þó at menn ræna mik, því eigi er þetta síðr frá þér tekit.» Ok skildust við svá búit. Ríðr Þórir á burt ok kom á Breiðabólsstað, ok heilsar Oddr honum vel ok spyrr tíðinda. «Ekki hefi ek nýligra frétt en ránit.» «Hvat ráni var þat?» sagði Oddr. Þórir svarar: «Blund-Ketill tók hey mín ǫll, svá at ek em nú með ǫllu úbirgr; vilda ek gjarna hafa þína ásjá; en þetta mál kemr ok til þín, þar sem þú ert forráðsmaðr heraðsins, at rétta þat sem rangt er gert, ok máttu þat áminnast, at hann gerðist þinn fjandmaðr.» Oddr spurði: «er svá, Helgi?» Hann sagði, at Þórir affœrði stórmjǫk; greinir nú alt, hversu fór. Oddr svarar: «eigi vil ek mér af skipta; munda ek svá hafa gert, ef ek þyrfta.» Þórir svarar: «satt er þat, er mælt er, at spyrja er best til váligra þegna,» ok «án er illt um gengi, nema heiman hafi.» Ríðr Þórir í burt við svá búit ok Helgi með honum, ok ferr heim ok unir illa við.

8

Þórvaldr son Tungu-Odds hafði út komit um sumarit fyrir norðan land, ok þar vistaðist hann um vetrinn. Han fór norðan, er leið at sumri á fund fǫður síns, ok gisti um nótt í Norðrtungu í góðum beina. Sá maðr var þar fyrir á gistingu, er Víðfari hét; hann var reikanarmaðr; hljóp hann á milli landshorna; hann var frændi Þóris náinn ok áþekkr honum í skapmunum. Þetta sama kveld tekr Víðfari fǫt sín ok støkkr á burt, ok létti eigi fyrr en hann kemr til Þóris. Hann tekr við honum báðum hǫndum. «Veit ek ok, at nǫkkut gott mun mér leiða at þinni kvámu.» Hann svarar: «gerast mætti þat, þvíat nú er Þórvaldr Oddsson kominn í Norðrtungu ok er þar nú á gistingu.» Þórir svarar: «þat vissa ek at sjá, at mér mundi nǫkkut gott at hǫndum koma, þvíat mér varð allgott við, er ek sá þik.» Nú líðr nóttin af hendi, ok þegar um morgoninn ríðr Þórir ok þeir fóstrar í Norðrtungu, er þar fjǫldi manna kominn, ok var sveininum gefit seturúm, en Þórir reikar á gólfinu. Þar getr Þórvaldr at líta, er hann sitr á pallinum ok þeir Arngrímr, ok tǫluðu sín á milli. «Hverr er sá maðr, er reikar um gólfit?» segir Þórvaldr. Arngrímr svarar: «hann er barnfóstri minn.» «Já,» segir Þórvaldr, «hví skal honum eigi rúm gefast?» Arngrímr kvað hann eigi varða. «Eigi skal svá vera,» sagði Þórvaldr, ok lætr kalla hann til sín, ok gefr honum rúm at sitja hjá sér; spyrjast síðan almæltra tíðinda. Þórir segir: «raun var þetta, er Blund-Ketill rænti mik.» Þórvaldr spurði: «er sætst á?» «Fjarri ferr um þat,» segir Þórir. «Hví gegnir þat, Arngrímr,» sagði Þórvaldr, «at þér hǫfðingjar látit þá skǫmm fram fara?» Arngrímr svarar: «lýgr hann mestan hlut frá, ok er alllítit tilhaft.» «Var þat þó satt, at hann hafði heyit,» segir Þórvaldr. «Hafði hann víst,» segir Arngrímr. «Bærr er hverr at ráða sínu,» sagði Þórvaldr, «ok kemr honum fyrir lítit vinfengi við þik, ef hann skal þó undir fótum troðinn.» Þórir mælti: «allvel líst mér á þik, Þórvaldr, ok svá segir mér hugr um, at þú munir nǫkkut leiðrétta mitt mál.» Þórvaldr mælti: «ek hefi lítit traust undir mér.» Þórir mælti: «ek vil gefa þér fé mitt hálft til þess at þú réttir málit, ok hafir annathvárt sektir eða sjálfdœmi svá at úvinir mínir siti eigi yfir mínu.» Arngrímr mælti: «ger eigi þetta, Þórvaldr, þvíat eigi er góðum dreng at duga, þar sem hann er; en þú átt við þann um, er bæði er vitr ok vel at sér ok at ǫllu vinsæll.» «Sé ek,» segir Þórvaldr, at þér leikr ǫfund á, ef ek tek við fé hans, ok anntu mér þess eigi.» Þórir mælti: «svá er at hyggja, Þórvaldr, at fé mitt mun reynast frítt, ok aðrir menn vitu, at mér er eigi fé goldit víða fyrir mitt eigin.» Arngrímr mælti: «letja vil ek þik en, Þórvaldr, at þú takir við máli þessu, en þú munt gera sem þér líkar; uggir mik at mikist hljótist af.» Þórvaldr svarar: «eigi mun ek neita fjárviðtǫkunni.» Nú handsalar Þórir honum fé sitt hálft, ok þar með málit á hendr Blund-Katli. Arngrímr mælti þá enn: «hversu ætlar þú með at fara máli þessu?» Þórvaldr svarar: «ek mun fara fyrst á fund fǫður míns, ok hyggja þaðan at ráðum.» Þórir mælti: «eigi hugnar mér þat; vil ek eigi hinkr; hefi ek mikit til unnit, ok vil ek þegar á morgin láta fara ok stefna Blund-Katli.» Þórvaldr svarar: «þetta mun vera reyndar, at þú munt vera engi gæfumaðr, ok illt mun af þér hljótast; en svá mun nú vera verða.» Ok binda þeir Þórir, at hittast á ákveðnum stað um morgininn.

9

Þegar snemma um morgininn ríðr Þórvaldr ok Arngrímr með honum með þrjá tigu manna; hittu þeir Þóri, ok var hann við þriðja mann; þar var Helgi Arngrímsson ok Víðfari frændi Þóris. Þórvaldr mælti: «hví ertu svá fámennr?» Hann svarar: «ek vissa, at þik mundi eigi lið skorta.» Þeir ríða nú upp eptir hlíðinni. Mannferðin var sén af bœjunum ok hleypir hverr af sínum bœ; þykkist sá best hafa er fyrst kemr til Blund-Ketils, ok er þar mart manna fyrir. Þeir Þórvaldr ríða at garði, ok stíga þar af hestum sínum ok ganga heim at bœnum. Þegar Blund-Ketill sér þetta, gengr hann móti þeim ok býðr þeim þar at þiggja allan greiða. Þórvaldr mælti: «annat er erindi hingat en eta mat; ek vil vita, hverju þú vilt svara fyrir mál þat, er þú tókt upp hey Þóris.» Blund-Ketill svarar: «slíku þér sem honum; ger einn fyrir svá mikit sem þér líkar, ok þó skal ek gefa þér gjafir ofan á, því betri ok meiri sem þú ert meira verðr enn Þórir, ok svá mikin skal ek þinn sóma gera, at þat sé allra manna mál, at þú sér vel sœmdr af.» Þórvaldr þagnar, ok þótti vel boðit. Þórir svarar þá: «eigi er þetta at þiggja, ok þarf eigi at hugsa um þat; lǫngu átta ek þenna kost, ok kalla ek mér lið eigi veitt, þó at slíkt sé, ok til lítils kom mér at gefa þér fé mitt.» Þá mælti Þórvaldr: «hvat viltu þá gera fyrir lǫgmálsstaðinn?» Blund-Ketill mælti: «eigi annat en þú gerir ok einn skapar slíkt er þú vilt.» Þá svarar Þórvaldr: «svá líst mér sem engi sé annarr á gerr en at stefna.» Hann stefnir þá Blund-Katli um rán ok nefnir sér vátta, ok hefir þau orð ok umkvæði sem hann fekk frekust haft. Nú snýr Blund-Ketill heim at húsum, ok mœtir austmanninum Erni, er hann gjekk at varnaði sínum. Ǫrn spurði: «ertu sárr, bóndi, er þú ert svá rauðr sem blóð?» Hann svarar: «eigi em ek sárr, en eigi er þetta betra; þau orð eru tǫluð við mik, sem aldri hafa áðr tǫluð verit; ek em kallaðr þjófr ok ránsmaðr.» Ǫrn tekr boga sinn ok lætr koma ǫr á streng, ok kemr þá út í því þeir stigu á bak. Hann skaut ok varð maðr fyrir, ok lætr sígast niðr af hestinum, ok var þat Helgi, son Arngríms goða. Þeir hlaupa at honum. Þórir otar sér fram milli manna, ok hratt mǫnnum frá sér ok biðr gefa sér rúm; því mér mun mest um hugat.» Hann laut at Helga niðr, ok var hann þá dauðr. Þórir mælti: «er lítill máttrinn, fóstri minn?» Þórir réttist þá frá honum, ok mælti: talaði sveinninn við mik; sagði hann tysvar hit sama, þetta hérna: «brenni, brenni Blund-Ketill inni.» Arngrímr svarar þá: «nú fór sem mik varði, at oft hlýtr illt af illum, ok grunaði mik at mikit illt mundi af þér hljótast, Þórir, ok eigi veit ek hvat sveinninn hefir sagt, þóat þú fleiprir eitthvert; en þó er eigi úlikligt, at slíkt verði gert; hófst þetta mál illa; kann ok vera at svá lúkist.» Þórir svarar: «ekki þykki mér þú nǫkkut nauðsynligra en ávíta mik.» Þeir Arngrímr ríða nú burt undir skógarnef eitt, ok stíga þar af hestum, ok eru nú þar til þess at náttar. En Blund-Ketill þakkar mǫnnum vel sitt liðsinni ok bað hvern mann ríða heimleiðis sem best gegndi.

10

Svá er sagt, at þegar er náttaði, ríða þeir Þórvaldr at bœnum í Ǫrnolfsdal, váru þar þá allir menn í svefni. Þeir draga viðarkǫst at bœnum ok slá í eldi. Vakna þeir Blund-Ketill eigi fyrr en húsin loguðu yfir þeim. Blund-Ketill spurði, hverir þar kveikti svá heitan eld? Þórir sagði, hverir váru. Blund-Ketill frétti, ef nǫkkut skyldi ná sáttum. Þórir sagði, at engi er kostr annarr en brenna. Þeir skiljast nú eigi fyrr við, en hvert mannsbarn er þar inni brunnit. Hersteinn son Blund-Ketills hafði farit um kveldit til fóstra síns, er Þórbjǫrn hét ok var kallaðr stígandi. Þat er mælt, at Þórbjǫrn væri eigi allr jafnan, þar sem hann var sénn. Hersteinn vaknar um morgininn, ok spurði, hvárt fóstri hans vekti? Hann kveðst vaka: «eða hvat viltu?» «Mik dreymdi at mér þótti,» segir Hersteinn, «sem faðir minn gengi hér inn, ok loguðu um hann klæðin ǫll, ok allr þótti mér sem hann væri eldr einn.» Þeir standa upp ok ganga út, ok sjá skjótt logann. Þeir taka vápn sín, ok fara hvatliga, ok váru þá allir menn á burtu, er þeir komu þar. Hersteinn mælti: «hér eru vorðin hǫrmulig tíðindi, eða hvat er nú til ráða?» Þórbjǫrn svarar: «nú skal neyta þess boðs, er Tungu-Oddr hefir oft mælt, at ek skylda til hans koma, ef ek þyrfta nǫkkurs við.» Hersteinn svarar: «ekki þykki mér þat vænligt.» En þó fara þeir ok koma á Breiðabólsstað ok kalla út Odd. Hann gengr út ok tekr við þeim vel, ok spurði tíðinda. Þeir sǫgðu slík sem orðin váru. Hann lætr illa yfir. Þórbjǫrn karl tekr þá til orða: «á þá leið er, Oddr bóndi,» sagði hann, «at þú hefir heitit mér ásjá þinni, ok vil ek nú til þess taka, at þú leggir til nǫkkur góð ráð ok komir til.» Oddr kvaðst svá gera mundu. Ríða þeir nú í Ǫrnólfsdal ok koma þar fyrir dag; váru þá fallin húsin ok fǫlskaðr mjǫk eldrinn. Nú riðr Oddr at húsi einu; því er eigi var brunnit; hann seilist til birkirapts eins ok kippir burt ór húsinu; ríðr síðan andsœlis um húsin með logandi branndinn, ok mælti: «hér nem ek mér land, fyrir því at hér sé ek nú eigi bygðan bólstað; heyri þat váttar, þeir er hjá eru.» Hann keyrir síðan hestinn ok ríðr í burt. Hersteinn mælti: «hvat er nú til ráða? eigi reyndist þessi vel.» Þórbjǫrn mælti: «þegi þú, ef þú mátt, hvat sem í gerist.» Hersteinn svarar, ok kvaðst þat eina talat hafa, er eigi var við of. Útibúr var úbrunnit, þar sem varningr austmanns var inni ok mikit fé annat. Í þessu hverfr Þórbjǫrn karl. Nú lítr Hersteinn heim til bœarins, ok sér útibúrit opit ok út borit féit, en engan sér hann manninn. Þar eru bundnar klyfjar; þar næst heyrir hann hark mikit í túnit; sér nú at heim eru rekit hross ǫll, þau er faðir hans hafði átt, sauðir ok naut ór fjósi ok allt gangandi fé; síðan eru klyfjar upp hafðar, ok því næst ǫllu á ferð snúit, ok allt fémætt í burt fœrt. Hersteinn víkr nú eptir, ok sér at Þórbjǫrn karl rekr féit. Þeir snúa leið sinni ofan eptir heraði í Stafholtstungur, ok svá út yfir Norðrá.

11

Sauðamaðr Þórkels trefils ór Svignaskarði gekk þenna morgin at fé sínu; hann sér hvar þeir fara ok reka allskyns fénað. Hann segir þetta Þórkeli; en hann svarar: «veit ek hverju gegna muni; þat munu vera Þverhlíðingar vinir mínir; þeir hafa vetrarnauð mikla ok munu þeir reka hingat fé sitt; skal þeim þat heimilt; ek hefi hey œrin; eru hér ok nógar jarðir útifé.» Hann gekk út, er þeir komu í tún, ok fagnar þeim ok býðr allan greiða slíkan sem þeir vilja þegit hafa. Varla náðu þeir at stíga af baki; svá var bóndi beinn við þá. Þórbjǫrn mælti: «mikit er nú um beina þinn, ok væri mikit undir at þú efndir þetta alt vel, er þú hefir heitit okkr.» «Veit ek erindi þitt,» segir Þórkell, «at féit mun hér skulu eptir vera, ok skortir hér eigi jǫrð nóga ok góða.» Þórbjǫrn mælti: «þiggja munum vit þat.» Þá víkr hann Þórkeli hjá húsunum ok mælti: «tíðindi mikil eru at segja.» Þórkeli spurði, hver þau væri. «Blund-Ketill bóndi var brendr inni í nótt,» sagði Þórbjǫrn. «Hverir gerðu þat níðingsverk?» sagði Þórkell. Þórbjǫrn sagði þá allt sem farit hafði; «ok þarf Hersteinn nú þinna heillaráða.» Þórkell mælti: «eigi þœtti mér ráðit, hvárt ek mundi svá skjótt á boð brugðist hafa, ef ek hefða þetta vitat fyrr; en mínum ráðum vil ek nú láta fram fara, ok fǫrum nú til matar fyrst.» Þeir játtuðu því. Þórkell trefill var þá mjǫk fámáligr ok nǫkkut hugsi, ok er þeir váru mettir, lætr hann taka hesta þeira. Síðan taka þeir vápn sín ok stíga á bak. Ríðr Þórkell fyrir þann dag, ok mælti áðr, at vel skyldi geyma fjárins í haganum, en gefa vel því sem inni var. Þeir ríða nú út á Skógarstrǫnd á Gunnarsstaði; þat er innarliga á Strǫndinni. Þar bjó sá maðr er Gunnarr hét ok var Hlífarson, mikill maðr ok sterkr ok hinn mesta garpr. Hann átti systur Þórðar gellis, er Helga hét. Gunnarr átti tvær dœtr hét ǫnnur Jófríðr, en ǫnnur Þuríðr. Þeir koma þar síð dags ok stíga af baki fyrir ofan hús; vindr var á norðan ok heldr kalt. Þórkell gengr at dyrum ok klappar, en húskarl gengr til hurðar, ok heilsar vel þeim sem kominn var, ok spyrr hverr hann væri. Þórkell kvað hann eigi vita mundu at gerr, þó hann segði honum; «ok bið Gunnarr út ganga.» Hann kvað Gunnar kominn í rekkju. Hann biðr hann segja, at maðr vill hitta hann. Húskarl gerir svá, gengr inn ok segir Gunnari, at maðr vill hitta hann. Gunnarr spurdi, hverr hann væri. Húskarl kvaðst þat eigi vita, «en mikill er hann vexti.» Gunnarr mælti: «far þú ok seg honum, at hann sé hér í nátt. Húskarl ferr ok gerir sem Gunnarr bauð, en Þórkell kvaðst eigi vilja þiggja boð af þrælum, heldr at bónda sjálfum. Húskarl segir at þat væri sannligra; «en eigi hefir Gunnar vana til þess at standa upp um nætr. Gerðu annathvárt,» sagði húskarl, «at þú far á burt eða gakk inn ok ver hér í nátt.» «Gerðu annathvárt,» segir Þórkell, «at þú rek erindi duganda, eða ek rek sverðshjǫltin á nasir þér.» Húskarl hleypr inn, ok rekr aptr hurðina. Gunnarr spurði, hví hann fœri svá óðliga. Hann sagðist eigi vildu tala fleira við hinn komna mann; «þvíat hann er mjǫk hastorðr.» Gunnarr reis þá upp ok gekk út í túnit, hann var í skyrtu ok línbrókum, mǫttul yfir sér ok svarta skó á fótum, sverð í hendi. Hann fagnar vel Þórkeli ok biðr hann inn ganga. Hann segir at þeir váru fleiri saman. Gunnarr gengr út í túnit, en Þorkell þrífr í hurðarhringinn ok rekr aptr hurðina. Þeir ganga þá á bak húsunum. Gunnarr heilsar þeim. Þórkell sagði: «setjumst vér niðr, þvíat vér eigum mart at tala við þik, Gunnarr.» Þeir gera svá; setjast niðr á tvær hendr honum, ok svá nær, at þeir sátu á skikkjunni, er Gunnarr hafði yfir sér. Þórkell mælti þá: «svá er háttat, Gunnarr bóndi, at hér er sá maðr í ferð með mér, er Hersteinn heitir, son Blund-Ketils; er eigi því erindi at leyna, at hann vill biðja dóttur þinnar Þuríðar; hefi ek ok fyrir þessa sǫk með honum farit, at ek vilda eigi at þú vísaðir manninum frá, þvíat mér sýnist þetta happarád hit mesta; þykki mér ok miklu varða, at eigi sé úvirt þetta mál ok mín tillǫg, eða seint svarat.» Gunnarr mælti: «eigi em ek einhlítr um svǫr þessa máls, ok vil ek ráðast um við móður hennar, ok svá við dóttur mína, ok einkum við Þórð gelli frænda hennar; en góðar einar fréttir hǫfum vér til þessa ásjámál.» Þá svarar Trefill: «svá skaltu til ætla, at vér munum eigi lengi vánbiðlar vera konunnar; ok þykkjumst vér eigi minnr sjá fyrir þinni sœmd en várri; þykki mér ok kynligt um svá vitran mann sem þú ert, at þu virðir slíka hluti fyrir þér, svá vel sem boðit er; hǫfum vér ok svá at eins heiman gert ferð vára, at eigi mun til einkis ætluð; ok mun ek, Hersteinn, veita þér slíkt lið sem þú vilt, at þetta fari fram, ef hann kann eigi at sjá hvat honum sómir.» Gunnarr svarar: «þat fæ ek eigi skilit, hví þér látit svá brátt at þessu, eða haldit við heitan sjálfa, þvíat mér líst þetta mjǫk jafnræði, en einkis ills ǫrvænti ek fyrir yðr, ok mun ek þat ráð upp taka, at rétta fram hǫndina.» Ok svá gerir hann. En Hersteinn nefnir sér vátta ok fastnar sér konu. Eptir þat standa þeir upp ok ganga inn; er þeim veittr beini góðr. Nú spyrr Gunnarr tíðinda. Þórkell segir, at þeir hafi nú eigi annat nýligar frétt en brennu Blund-Ketils. Gunnarr spurði, hverr því olli? Þórkell segir, at Þórvaldr Oddsson var upphafsmaðr at, ok Arngrímr goði. Gunnarr svaraði fá, lastaði lítt, enda lofaði eigi.

12

Þegar um morgininn í ár er Gunnarr á fótum, ok gengr at Þórkatli ok bað þá klæðast. Þeir gera svá; ganga síðan til snœðings; eru þá ok búnir hestar þeira , ok stíga þeir á bak, ríðr Gunnarr fyrir inn með firðinum; þá váru íslǫg mikil. Eigi létta þeir fyrr en þeir koma í Hvamm til Þórðar gellis, ok fagnar hann þeim vel ok spurði tíðinda. Þeir sǫgðu slíkt er þeim líkaði. Gunnarr heimtir Þórð á mál, ok segir at þar er í fǫr Hersteinn, son Blund-Ketils, ok Þórkell trefill; «er þat erindi þeira, at Hersteinn mælir til mægða við mik, en til samfara við Þurídi dóttur mína; eða hversu ráðligt lizt þér þat? Maðr er vænn ok gerviligr; hann skortir ok eigi fé, því faðir hans hefir þat mælt, at hann mundi af hendi láta búir, en Hersteinn tœki við.» Þórðr svarar: «vel er mér við Blund-Ketil, þvíat einn tíma er vit Tungu-Oddr deildum á alþingi um þrælsgjǫld, er dœmdust á hendr honum, ok fór ek at heimta í foraðsillu veðri, ok vér þrír saman, ok komum um nótt til Blund-Ketils, ok var oss þar allvel fagnat, ok þar várum vér viku. Hann skipti við oss hestum, ok gaf mér góð stóðhross. Slíkt reynda ek af honum, en þó líst mér svá á, at eigi muni því misráðit, þó at eigi sé þessu keypt.» «Svá máttu ætla,» sagði Gunnarr, «at eigi mun hon fǫstnuð ǫðrum manni, þó at henni bjóðist, því mér líst sjá maðr vaskligr, ok vel boðinn, ok mikil hætta í, hversu til tekst, ef þessum manni er frá vísat.» Eptir þat gengr Gunnarr til fundar við dóttur sína, þvíat hon var með Þórði á fóstri, ok frettir hana eptir, hversu henni var um gefit? Hon svarar, at eigi er henni svá mikil manngirnd í hug, at henni þœtti eigi jafngott at sitja heima; «þvíat ek á kost góðrar forsjá, þar sem Þórðr er frændi minn; en ykkarn vilja mun ek gera um þetta ok annat.» Nú elr Gunnarr á málit við Þórð, ok segir at honum líst þetta ráð allsœmligt. Þórðr svarar: «hví skaltu eigi gefa honum dóttur þína, ef þér líkar.» Gunnarr svarar: «þvíat eins gef ek hana, at þat sé jafn vel þinn vili sem minn.» Þórðr kvað beggja þeira ráð þetta vera skyldu. «Ek vil,» sagði Gunnarr, «at þú, Þórðr, fastnir Hersteini konuna.» Þórðr svarar: «sjálfr skaltu þat gera, at fastna dóttur þina.» Gunnarr svarar: «mér þykkir meiri virðing í, at þú fastnir hana, þvíat þat samir betr.» Þórðr lét nú þetta leiðast, ok fóru nú festar fram. Þá mælti Gunnarr: «bið ek en at þú látir hér vera boðit í Hvammi, ok mun þá gert verða með mestri sœmd.» Þórðr bað hann því ok ráða, ef honum þœtti svá betr. Gunnarr segir: «svá munum vér til ætla, at vér látim þegar vera á viku fresti.» Eptir þat stíga þeir á bak ok snúa á ferð, ok víkr Þórðr á gǫtu með þeim, ok spurði en, ef nǫkkut væri nýtt at segja. Gunnarr svarar: «ekki hǫfum vér nú nýligar frétt en brennu Blund-Ketils bónda.» Þórðr spurði, hversu þat varð. En Gunnarr sagði allan atburðinn um brennuna, ok hverr henni olli, ok svá hverir þat gerðu. Þórðr mælti: «eigi mundi þessu gjaforði svá skjótt ráðit hafa verit, ef ok hefða þetta vitat, ok þykkist þér nú allmjǫk hafa komist fyrir mik viti ok beittan brǫgðum í þessu; en þó þykki mér eigi víst, at þér sét yðr einhlítir at þessu máli.» Gunnarr mælti: «þar er gott til trausts at ætla sem þú ert, enda er þér nú skylt at veita mági þínum, en vér erum skyldir at veita þér, þvíat margir heyrðu, at þú fastnaðir konuna, ok þetta var allt við þitt ráð gert, ok er nú vel at þér reynit eitt sinn, hverr yðar drjúgastr er hǫfðingjanna, þvíat þér hafit lengi úlfsmunni af etist.»

13

Nú skilja þeir, ok er Þórðr hinn reiðasti, ok þykkir honum þeir hafa gabbat sik. En þeir ríða nú fyrst á Gunnarsstaði, ok þykkjast allvel leikit hafa, at þeir hǫfðu komit Þórði í málit með sér, ok váru nú allkátir. Eigi ríða þeir nú súðr at sinni, en bjóða mǫnnum til boðs, ok sœkja í Hvamm at átkveðnum tíma. Hafði Þórðr þar mart fyrir boðsmanna, ok skipar mǫnnum í sæti um kveldit; sat hann sjálfr á annan bekk, ok Gunnarr mágr hans ok hans menn, en Þórkell trefill hjá brúðguma á annan bekk, ok þeira boðsmenn; brúðir skipuðu pall. Ok svá sem borð váru sett ok allir menn í sæti komnir, þá stǫkk Hersteinn brúðgumi fram yfir borðit, ok gengr þar at sem einn steinn stóð. Hann steig ǫðrum fœti upp á steininn ok mælti: «Þess strengi ek heit,» sagði hann, «at áðr alþingi er úti í sumar skal ek hafa fullsektat Arngrímr goða, eða sjálfdœmi ella.» Síðan stígr hann í sæti sitt. Gunnarr stǫkk þá fram ok mælti: «Þess strengi ek heit,» sagði hann, «at áðr alþingi er úti í sumar skal ek hafa sótt til útlegðar Þórvaldr Oddsson eða hafa sjálfdœmi ella.» Upp stígr hann undir borð ok mælti til Þórðar: «hví sitr þú, Þórðr, ok mælir ekki um? Vitum vér at slíkt er þér í hug sem oss.» Þórðr svarar: «kyrt mun þat at sinni.» Gunnarr svarar: «ef þú vilt at vér talim fyrir þik, þá et þat til reiðu; en vitum vér, at þú ætlar þér Tungu-Odd.» Þórðr mælti: «þér skulut ráða yðrum ummælum, en ek mun því ráða, hvat ek tala; endit þetta vel sem þér hafit um mælt.» Eigi varð til nýlundu fleira at boðinu, en þó fór þat allskǫrugliga fram, ok er þat þraut, fór hverr sem fyrir lá, ok líðr vetrinn af hendi. Ok er várar safna þeir at sér mǫnnum, ok fara suðr til Borgarfjarðar, ok koma í Norðrtungu ok stefna Arngrími til þings í Þingnes ok Hœnsa-Þóri. Nú skilst Hersteinn frá liðinu með þrim tigum manna þangat sem hann sagði hinn síðasta náttstað verit hafa Þórvaldar Oddssonar, því at hann var þá farinn af vist sinni. Nú er úkyrt í heraðinu, ok mikil umrœða ok samandráttr liðs af hvárumtveggja hendi.

14

Þat varð til tíðinda, at Hœnsa-Þórir hvarf burt ór heraðinu við tólfta mann, þegar hann spurði, hverir í málit váru komnir, ok fréttist alls ekki til hans. Oddr safnar nú liði um dalina, Reykjardal hvárntveggja ok Skorradal, ok um allar sveitir fyrir sunnan Hvítá, ok þó hafði hann mart ór ǫdrum sveitum. Arngrímr goði safnaði mǫnnum um Þverárhlíð ok Norðrárdal at sumum hluta. Þórkell trefill safnaði mǫnnum hit neðra um Mýrar ok Stafholtstungur, ok suma Norðrdœla hefir hann með sér, þvíat Helgi bróðir hans bjó í Hvammi, ok hefir hann hann með sér. Nú safnar Þórðr gellir liði vestan, ok hefir eigi mart lið. Hittast nú þessir allir, er í váru málinu, ok hafa alls tvau hundruð manna. Ríða nú ofan fyrir útan Norðrá, ok yfir á at Eyavaði, fyrir ofan Stafholt, ok ætla yfir Hvítá þar sem heitir Þrælastraumr. Þá sjá þeir mannaferð mikla fyrir sunnan ána; er þar Tungu-Oddr ok hafði nær fjǫgur hundruð manna. Greiða nú ferðina ok vilja fyrr koma til vaðsins. Hittast nú við ána, ok hlaupa þeir Oddr af baki ok verja vaðit; en þeim Þórði gengr úgreitt framreiðin, ok vildu þó gjarna komast á þingit; slær nú í bardaga ok verða þegar áverkar; fellu fjórir menn af Þórði. Þar fell Þórolfr refr, bróðir Álfs ór Dǫlum, virðuligr maðr, ok hverfa nú frá við svá búit. Einn maðr fell af Oddi, en þrír urðu mjǫk sárir. Þórðr snýr nú málinu til alþingsins. Þeir ríða nú heim vestr, ok þykkir mǫnnum hallast hafa metorð Vestanmanna. Nú ríðr Oddr á þingit. Hann sendi heim þræla sína með hross. Jórunn kona hans spurði tíðinda, er þeir komu heim. Þeir kváðust engin segja kunna ǫnnur en þau, at sá maðr var einn kominn vestan ór Breiðafirði, at svara kunni Tungu-Oddi, ok var hans hljómr ok rǫdd sem griðungr gelldi. Hon kvað þat engi tíðindi, þótt honum væri svarat sem ǫðrum manni, en kvað þó þat hafa gerst at tíðindum, at eigi væri líkligra til. «Var þar ok bardagi,» sǫgðu þeir, «ok fellu fimm menn alls, en margir urðu sárir.» En áðr gátu þeir þess at engu. Nú líðr þingit, ok verðr þar ekki til tíðinda. En er þeir mágar koma heim vestr, skifta þeir bústǫðum, ferr Gunnarr í Ǫrnólfsdal, en Hersteinn tekr Gunnarsstaði. Eptir þetta lætr Gunnarr fœra til sín vestan við þann allan, sem Ǫrn austmaðr hafði átt, ok flytja heim í Ǫrnólfsdal. Tekr hann til síðan ok húsar upp bœinn í annat sinn, þvíat Gunnarr var allra manna hagastr; hann var ok um alt atgervismaðr, ok manna best vígr ok hinn vaskasti í ǫllu.

15

Nú líða stundir fram allt til þess at menn ríða til þings; er nú mikill viðbúnaðr í heruðunum; ríða nú hvárirtveggja ákafa fjǫlmennir. Ok er þeir Þórðr gellir koma á Gunnarsstaði, er Hersteinn sjúkr, ok má eigi fara til þings; selr hann nú ǫðrum í hendr sakirnar. Eptir váru hjá honum þrír tigir manna. Nú ríðr Þórðr til þings. Hann safnar at sér vinum sínum ok frændum, ok kemr snemma til þings; en þingit var þá undir Ármannsfelli; ok svá sem flokkar koma hefir Þórðr liðsdrátt mikinn. Nú er sén ferð Tungu-Odds. Ríðr Þórðr þá í mót honum ok vill eigi at hann nái þinghelginni. Oddr ríðr með þrim hundruðum manna. Þeir Þórðr verja þingit, ok slær þá þegar í bardaga; tekst brátt mannfall, en allmargir urðu sárir. Þar fellu sex menn af Oddi, því Þórðr var miklu fjǫlmennari. Þetta sjá góðgjarnir menn, at þau vandræði mundu af standa, ef þingheimrinn berðist, at seint mundi bœtr bíða. Er þá gengit í milli ok verða skildir, ok snúit málum til sættar, ok var Oddr ofrliði borinn, ok varð undan at láta, fyrir því at bæði var, at hann þótti þyngra málahlut eiga at flytja, enda varð hann aflvani fyrir liðs sakir. Var þá þat mælt, at Oddr mundi tjalda á brottu ór þinghelgi, en ganga til dóma ok at nauðsynjum sínum, fara með sik spakliga, sýna enga þrjósku, né hans menn. Sitja menn nú yfir málum ok reyna at sætta þá. [Þórðr gellir talaði þá langa tǫlu ok snjalla at lǫgbergi, ok tjáði þat, hversu illa at mǫnnum gegndi þat, at fara í úkunnig þing at sœkja um víg eða harma sína at reka, ok sagði nú hversu mikit at honum varð fyrir, áðr hann gat þessu máli til skila komit ok kvað mǫrgum manni mein mundu at verða þessu vandræði, ef eigi væri bœtr á ráðnar; fyrir því, sagði hann, at hér til hafa þat lǫg verit, at sakir skal sœkja á því þingi, er næst er vættvanginum; en þá er landinu var skipt í fjórðunga, var svá skipat, at þrjú váru þing í fjórðungi hverjum, nema í Norðlendingafjórðungi váru fjǫgur, ok því svá, at þeir urðu eigi á annat sáttir; þeir er váru fyrir norðan Eyafjǫrð vildu eigi þangat sœkja þing, enda eigi í Skagafjǫrð, þeir er fyrir vestan váru; en þó skyldi jǫfn dómnefna á alþingi ór þeira fjórðungi sem ór einhverjum ǫðrum. Af því skal einn maðr þaðan sitja fyrir forráðsgoðorð, at þeir goðar vildu allir setit hafa. En síðan váru sett fjórðungsþing. Svá sagði mér Úlfheðinn Gunnarsson]. Nú er setit at málunum, ok horfir Oddi þungliga fyrir þat er mest at mikit ofrefli var í móti.

16

En nú skal segja nǫkkut af Hersteini, at honum létti brátt sóttarinnar, er þeir riðu til þingsins; ferr hann þá í Ǫrnólfsdal. Þat var einn morgin snemma, at hann var í smiðju, þvíat hann var manna hagastr á járn. Þá kemr þar bóndi einn, sá er Ǫrnólfr hét, ok ságði svá: «sjúk er kýr mín, ok bið ek þik, Hersteinn, at þú farir at sjá hana; þykkir oss nú gott at þú ert aptr kominn, ok hǫfum vér þá nǫkkut svá iðgjǫld fǫður þíns, er oss varð at mesta gagni.» Hersteinn svarar: «eigi hirði ek um kú þína ok kann ek eigi at sjá, hvat henni er til meins.» Bóndi svarar: «mikill er þó munr at faðir þinn gaf mér kúna, en þú vit eigi sjá hana.» Hersteinn svarar: «ek gef þér aðra kú, ef þessi deyr.» Bóndi svarar: «þat vil ek fyrst þiggja, at þú sjáir þessa.» Hersteinn sprettr þá upp ok verðr hermt við, ok gengr út ok bóndinn með honum; snúa síðan í veg til skógar; liggr þar ein sneiðigata ok skógrinn á tvær hendr. Ok er Hersteinn ferr klifgǫtuna, nemr hann staðar; hann var allra manna skygnastr. Hann mælti þá: «kom þar fram skjǫldr í skóginum.» Bóndi þagi. Hersteinn mælti: «hefir þú svikit mik, hundrinn þinn? Nú ef þu ert í nǫkkurum særum at leyna, þá leggst þú niðr í gǫtuna ok tala ekki orð; en ef þú gerir eigi þetta, þá mun ek drepa þik.» Bóndinn leggst þá niðr; en Hersteinn snýr heim ok kallar á menn sína. Þeir taka vápn sín ok fara síðan í skóginum, ok finna Ǫrnólf í gǫtunni. Þeir biðja hann fara með sér þangat, sem mælt var at þeir skuldu finnast. Nú fara þeir þar til er þeir koma í eitt rjóðr. Þá mælti Hersteinn til Ǫrnólfs: «eigi vil ek skylda þik til at tala, en far nú sem fyrir þik var lagit.» Bóndi hleypr þá upp á hól einn ok blístrar hátt. Síðan hlaupa þar fram tólf menn, ok var þar Hœnsa-Þórir fyrir flokki, en þeir Hersteinn taka þessa menn hǫndum ok drepa. Høggr Hersteinn sjálfr hǫfuð af Þóri ok hefir með sér. Ríða nú síðan suðr til þings ok segja þar þessi tíðindi. Verðr Hersteinn ágætr mjǫk af þessu verki ok fær af virðing mikla sem von var at. Nú er setit yfir málum manna, ok verða þær málalyktir, at Arngrímr goði verðr sekr fullri sekt, ok allir þeir er at brennuni váru, nema Þórvaldr Oddsson; hann skyldi vera útan þrjá vetr ok eiga þá útkvæmt; gefit var fé fyrir hann ok svá til farningar ǫðrum mǫnnum. Þórvaldr fór útan um sumarit, ok var leiddr upp á Skotland ok þjáðr þar. Nú eptir þetta var slitit þinginu, ok þykkir mǫnnum Þórðr vel ok skǫruliga hafa fylgt þessum málum. Arngrímr goði fór ok útan um sumarit, ok er þat eigi ákveðit, hversu mikit fé goldit var; lýkr á þá leið þessum málum. Ríða menn síðan heim af þingi, en þeir fara útan sem mælt var, er sekir váru.

17

Gunnarr Hlífarson sitr nú í Ǫrnólfsdal ok hefir húsat vel; hann hafði selfǫr ok var jafnan mannfátt heima. Jófríðr, dóttir Gunnars, átti sér tjald úti, þvíat henni þótti þat údaufligra. Einn dag berr svá til, at Þóroddr son Tungu-Odds, ríðr í Þverárhlíð. Hann kemr í Ǫrnólfsdal um farinn veg, ok gengr inn í tjaldit til Jófríðar. Hon heilsar honum vel. Hann sest niðr hjá henni, ok taka þau tal sín á milli, ok í því kemr sveinn frá selinu ok biðr Jófríði at taka ofan klyfjar með sér. Þóroddr ferr til ok tekr ofan klyfjarnar, en sveinninn ferr síðan í brott ok kemr til sels. Gunnarr spyrr, hví honum yrði nú svá fljótt. Hann svarar engu. Gunnarr spurði: «sáttu nǫkkut til tíðinda?» «Alls ekki,» kvað sveinninn. «Nei,» sagði Gunnarr, «þannig ertu í bragði, sem nǫkkut hafi þér fyrir augu borit, þat sem þér þykkir umrœðu vert, ok seg mér ef svá er; eða er nǫkkut manna komit til bœjarins?» «Engan sá ek kominn,» sagði sveinninn. «Þú munt nú segja verða,» sagði Gunnarr, ok tók sviga einn mikinn, ok ætlar at berja piltinn með; ekki fekk hann af honum heldr en áðr. Eptir þat fekk Gunnarr sér hest, ok hleypr á bak, ok ríðr skyndiliga ofan til vetrhúsa með hlíðinni. Jófríðr getr at líta ferð fǫður síns ok sagði Þóroddi, ok biðr hann ríða á brott; «vilda ek gjarna,» sagði hon, «at eigi hlytist illt af mér.» Þóroddr segist munu bráðliga ríða. Gunnarr ber fljótt at ok hleypr af baki; gengr þegar inn í tjaldit. Þóroddr heilsar honum vel; en Gunnarr tók kveðju hans ok spurði síðan, hví hann væri þar kominn. Þóroddr sagði, at svá bar til um ferðir hans; ok vil ek þó ekki gera til fjandskapar við þik; en vita vil ek, hverju þú vill svara mér, ef ek bið Jófríðar dóttur þinnar,» segir hann. Gunnarr svarar: «eigi mun ek gipta þér dóttur mína við þessa meðferðina; hefir nú ok í odda staðist með oss um hríð.» Síðan reið Þóroddr heim.

18

Þat var einn dag at Oddr segir, at eigi mundi illa fallit, at hafa nǫkkurar landsnytjar af Ǫrnulfsdal. «Þar er aðrir menn hafa sest á eigur mínar at rǫngu.» Konur sǫgðu þat til liggja; «gerist fé harðla nytlétt, ok mun þá miklu betr mjǫlka ef svá er breytt.» «þá skal þangat fénu halda,» sagði Oddr, «þvíat þar eru hagar góðir.» Þá sagði Þóroddr: «ek mun bjóðast til at fylgja fénu ok mun þá úágengiligra þykkja.» Oddr segist þat gjarna vilja. Ok fara þeir nú með fénu; ok er þeir eru langt komnir, segir Þóroddr, at þeir skyldu þangat halda fénu, at þeir fá versta haga, ok skermsl eru mest. Nú lídr nóttin af hendi, ok reka þeir heim féit um morgininn; ok er konur hafa mjǫlkat, þá kveða þær aldri jafnilla nýtjast hafa sem þá, ok er þessa eigi optarr freistat. Líða nú svá stundir fram.

19

Þat var einn morgin snemma, at Oddr kemr at máli við Þórodd son sinn; «þú skalt fara,» segir hann, «ofan í sveit ok safna mǫnnum, ok vil ek nú reka menn af eignum várum, en Torfi skal fara upp um Hálsa, ok gera þeim í kunnleika um þenna fund; vér skulum hittast við Steinsvað.» Þeir gera nú svá; safna þeir liði; fá þeir Þóroddr níu tigi manna; ríða síðan til vaðsins. Þeir Þóroddr koma fyrri til vaðsins. Hann biðr þá ríða fyrir; «en ek vil bíða fǫður míns,» segir hann. Ok er þeir koma at garði í Ǫrnólfsdal, er Gunnarr at gera hlass. Nú rœðir sveinninn um, er var með Gunnari: «menn fara at bœnum eigi allfáir saman.» «Já,» sagði Gunnarr, «svá er þat,» ok gengr heim til bœjarins, ok tók boga, þvíat hann skaut allra manna best af honum, ok þar helst til jafnat, er var Gunnarr at Hlíðarenda. Hann hafði þá húsat vel bœinn; en gluggr var á útihurðinni, svá at maðr mátti rétta út hǫfuð sitt. Hann stóð við hurðina með bogann. Nú kemr Þóroddr at bœnum, ok gengr at dyrum við fá menn, ok spyrr ef Gunnarr vill nǫkkura sætt bjóða. Hann svarar: «ek veit eigi at ek eigi nǫkkut at bœta; en hitt væntir mik, áðr þér fáit mitt vald, at griðkonur mínar muni stungit hafa nǫkkura þína félaga svefnþorni áðr ek hnigi í gras.» Þóroddr svarar: «satt er þat, at þú ert afbragð flestra manna, þeira sem nú eru uppi; en þó má koma svá mart lið á móti þér, at þú getir eigi við staðit, þvíat faðir minn ríðr at garði með mikit lið, ok ætlar at drepa þik.» Gunnarr svarar: «vel er þat; en þat munda ek vilja, at ek hefða mann fyrir mik áðr ek hniga at velli; en eigi gruna ek þat, þótt faðir þinn haldi lítt sættirnar.» «Hina leið er,» sagði Þóroddr, «at vér viljum gjarna sættast, ok rétt nú fram hǫndina með góðum vilja þínum, ok gipt mér Jófríði dóttur þína.» Gunnarr svarar: «eigi kúgar þú dóttur mína af mér; en eigi væri þat fjarri jafnaði boðit sakir þín, þvíat þú ert góðr drengr.» Þóroddr svarar: «eigi mun þat svá virt at góðgjǫrnum mǫnnum, ok kann ek mikla þǫkk fyrir, at þú takir þenna kost með þeim máldǫgum sem því hœfir.» Ok nú við umtǫlur vina sinna, ok annat þat, at honum þótti Þóroddr jafnan vel farit hafa með sínu máli, þá verðr þat af, at Gunnarr réttir fram hǫndina, ok lúka svá þessu máli.

20

Nú í þessu kemr Oddr í tún, ok snýr Þoroddr þegar í mót fǫður sínum, ok spyrr, hvat hann ætlar? Hann kveðst ætla at brenna bœinn ok svá mennina. Þóroddr svarar: «á aðra leið er nú komit málinu, ok erum vit Gunnarr nú sáttir,» ok segir nú allt hve komit er. «Heyr hér á endemi,» segir Oddr, «væri þér þá verra, at eiga konuna, þótt Gunnarr væri drepinn áðr, er mestr var vár mótstǫðumaðr, ok hǫfum vér illt at verki at hefja þik.» Þóroddr svarar ok mælti: «við mik skaltu nú fyrst berjast, ef eigi kemr ǫðru við.» Ganga menn nú í milli ok sætta þá feðga. Urðu þær málalyktir, at Jófríðr er gefin Þóroddi, ok líkar Oddr stórilla. Fara nú heim við svá búit. Eptir þat sitja menn at boði, ok unir Þóroddr allvel sínu ráði. Ok at vetri afliðnum ferr Þóroddr útan, þvíat hann hafði spurt at Þórvaldr bróðir hans var í hǫptum, ok vildi leysa hann með fé. Hann kemr til Noregs ok kom eigi út síðan, ok hvárgi þeira brœðra. — Oddr tók nú at eldast mjǫk; ok er hann spurði þat, at hvárgi sona hans mundi til koma, tók hann sótt mikla, ok er at honum tók at þrøngva, mælti hann við vini sína, at þeir mundi flytja hann upp á Skáneyjarfjall, þá er hann væri dauðr, ok kvaðst þaðan vildu sjá yfir tunguna allra; ok svá var gert. En Jófríðr Gunnarsdóttir var síðan gefin Þórsteini Egilssyni at Borg, ok var hinn mesti kvennskǫrugr. Ok lýkr þar Hœnsa-Þóris sǫgu.